Bilbao FC, Athletic Club eta Bizkaia 
Lamiako futbol zelaia, Athleticen lehendabiziko zelaien bat.
jokalari talde bik eraman zuten, biek
Erresuma Batuarekin lotura zutenak: altzairugintza eta itsas-merkataritzan aritutako langile britainiarrak eta
Erresuma Batuko eskoletatik itzulitako euskal ikasleak.
1890eko hamarkadaren hasieran langileek
Bilbao Football Club izeneko taldean sortu zuten. Tartean
1898an Zamacois Gimnasio inguruan zebiltzan ikasleek
Athletic Club sortu zuten.
1901ean Bilboko Cafe Garcia eginiko biltzar batean estatutuak onartuak izan ziren.
1902an Bilboko klub biek elkartu eta
Bizcaya izeneko taldea sortu zuten, lehendabiziko
Espainiako Futbol Errege Kopan parte hartzeko. Garaipena lortu zuten finalean
FC Barcelona mendean hartu eta gero.
1903an klub biek bat egin zuten eta
Athletic Club de Bilbao izena jarri zioten klub berriari. Urte berean,
Madrilen zeuden euskal ikasle talde batek
Athletic Club de Madrid sortu zuen, gero
Atlético Madrid izango zena. Klubaren jaiotze datak eztabaida piztu izan du
futbol historialarien artean: klubak berak
1898. urtea dela esaten du, beste batzuek
1901. urtea aukeratzen dute eta gainontzekoek, berriz,
1903. urtearen alde egiten dute.
Klubaren lehendabiziko garaipenak sorberria zen
Espainiako Futbol Errege Kopa lehiaketan izan ziren.
1902an Bizcayak lortutako garaipenaren ondoren, sorberria zen Athleticek berriro
1903an irabazi zuen.
1904an garaipena lortu zuten aurkaria zuten
Club Español de Madrid partidara agertu ez zelako.
1907an Bizcaya izena berpiztu zuten
Union Vizcaino taldearekin elkartea sortuz. Lehiaketa berriro
1911n, eta hirutan segidan,
1914 eta
1916 artean, irabazi zituen. Orduko izarra
Pichichi golegilea zen,
1913ko abuztuaren 21ean San Mameseko irekieran lehendabiziko gola eta
1915eko finalean
hat-trick lortu zituena. Bere omenez egungo
Ligako golegile nagusiak
Pichichi Saria lortzen du.
Liga hasiberria
1920ko hamarkadako euskal klub nagusiak Athletic Club,
Real Unión,
Getxoko Arenas eta
Real Sociedad ziren. Laukote honek
1928an Espainiako Futbol Liga Txapelketa sortu zuten.
1930ean Deportivo Alaves igo ondoren,
Lehen Mailako hamar klubetako bostak euskaldunak ziren. Orduan
gaztelaniaz "Con cantera y afición, no hace falta importación" (
euskaraz: "Harrobia eta zaleekin, inportazioa ez da beharrezkoa") esateari ekin zioten, Athleticek bere filosofiaren lema izango zuena.
Onddo-kapelua
1921ean Fred Pentland izeneko entrenatzaile berri bat etorri zen
Racing Santander taldetik.
1923an Athleticek
Errege Kopan garaipena lortu zuen, modu iraultzaile erabiliz gainera: pase laburra.
1927an Athletic utzi eta
Athletic Madrid,
Real Oviedo eta
Espainiaren entrenatzailea izan zen.
1929an Bilbora itzuli eta Athleticek
Liga/
Errege Kopa dobletea egin zuen bitan,
1930 eta
1931an hain zuzen ere. Klubak lau aldiz segidan irabazi zuen
Errege Kopa 1930 eta
1933 artean eta
Liga 1932 eta
1933an.
1931an Athleticek bere garaipen luzeena lortu zuen,
FC Barcelona 12-1 irabaziz.
Atlético Bilbao
1941an kluba izenaz aldatu behar zuten,
Francisco Francok agindutako dekretu baten arabera,
gaztelaniazkoak ez ziren izenak galarazita zeuden eta horrela klubari
Atlético Bilbao izena jarri zioten. Urte berean klubeko historiako golegile nagusiak bere debuta egin zuen:
Telmo Zarraonaindia, hurrengo hamahiru denboraldietan 294 golak lortuko zituena.
1950/
51 denboraldiko bere 38 golak oraindik
Ligako errekorra badira.
1943an Athleticek
Liga/
Copa del Generalísimo doblete egin zuen berriro eta
1944 eta
1945ean Errege Kopa irabazi.
1950eko hamarkadaren hasieran Athletic Clubeko aurrelari lerroa ospetsua izan zen:
Zarra,
Panizo,
Rafa Iriondo,
Venancio eta
Gainzak osatua. Aurrelari hauei esker klubak beste
Copa del Generalísimo lortu zuen
1950ean.
Ferdinand Daučík entrenatzaile berriaren heltzeak klubeko garaipenak handitu zuen:
1956an beste
doblete bat eta
1955 eta
1958 Copa del Generalísimo bi lortuz.
1956an klubak
Europako Kopan debuta egin zuen, historiako
Manchester Uniteden talderik onenetariko batek menderatua izana.
1930,
1940 eta
1950eko hamarkadetan lortutako garaipenak lortzeko, Athleticek atzerritar jokalariak lortzeko murrizteen laguntza izan zuen. Nahiz eta gehienetan taldeek hiru atzerritar baino gehiago ezin izan,
Real Madrid edo
FC Barcelona bezalako klubek iruzur egin zuten
Alfredo Di Stéfano,
Ferenc Puskás,
José Santamaria edo
Ladislao Kubala bezalako jokalariak nazionalizatuz. Athleticek, ostera, harrobi politikari ekin zion, malgutasun gutxi edo bat ere ez erakutsiz. Hori zela eta
1960ko hamarkadan,
Real Madriden nagusitasuna azaldu zen,
Atlético Bilbao taldeak
1969an Copa del Generalisimo bakarra irabaziz.
Hala ere, Athleticek
aitona-amonen neurria ere erabili zuen, eta
Bartzelonan jaiotako
Armando Merodio fitxatu zuen. Alabaina,
Txus Pereda,
Miguel Jones edo
José Eulogio Garate bezalako jokalariak fitxatzeari uko egin zion, jaiotzez euskaldunak ez baziren ere hirurak
Euskal Herrian heziak eta Garateren gurasoak ere euskaldunak ziren. Hamarkada honetan Athletic Clubeko izar bat agertu zen:
Jose Angel Iribar atezaina.
1970eko hamarkadan Athleticek ez zuen arrakasta berreskuratu, hamar urtez
Errege Kopa bakarra lortu baitzuen,
1973an hain zuzen ere.
1975eko abenduan,
Real Sociedaden aurkako partida batean, Iribar eta Errealeko kapitaina zen
Ignacio Kortabarriak ikurrina atera eta zelaiaren erdigunean kokatu zuten. Hauxe zen
ikurrinaren lehendabiziko agerpen publikoa
Francoren heriotzaren ondoren
[1].
1977an Athletic
UEFA Kopako finalera ailegatu zen, kanpoan lortutako golei ezker
Juventusek menderatua izana. Hamarkada honetan ere
Athletic Bilbao jatorrizko izena berreskuratu zuen.
1981ean Athleticek
Javier Clemente sinatu zuen entrenatzaile gisa. Honek laster osatu zuen historiako talderik onenetariko bat,
Urkiaga,
De Andres,
Urtubi,
Argote edo
Zubizarreta bezalako harrobiko jokalari gazteak
Dani edo
Goikoetxea bezalako beteranoekin uztartuz. Bere lehendabiziko denboraldian, Clementek
Ligako laugarren postua lortu zuen.
1983an klubak
Liga bat eta
1984an beste
Liga/
Errege Kopa dobletea lortu zituen.
1985 eta
1986an Athleticek 3.a eta 4.a hurrenez hurren bukatu zuen txapelketa. Clementeren estilo oldarkor, defentsa eta eraginkortasuna bultzatu zituen.
Ordutik Athleticek ez du garaipen handirik izan.
Jose Angel Iribar,
Howard Kendall,
Jupp Heynckes edo
Javier Irureta bezalako entrenatzaileek ezin izan dute garaipenak lortu.
XXI. mende hasierako lehendabiziko urteak, Athletic historiaren txarrenetariko batzuk izan dira
Errege Kopa emaitza txarrak izan ez ezik
Ligako lehendabiziko postuetatik at geratu ere izan du.
Lehen Mailan mantentzea lortu badu ere, Athletic bere historiako kirol-krisialdi nagusienetariko batean sartuta dago, beti sailkapeneko azken postuetatik irten ezinda. Adibidez,
2006/
07 denboraldian bere historiako sailkapen posturik txarrena lortu zuen, 17.a izanda.
.jpg)
